“Cijfers alléén vertellen nooit het hele verhaal”
Een interview met Jeroen van der Zweth - hoofd afdeling Cultuur gemeente 's-Hertogenbosch
Tekst: Joost Peters Foto: Nationale Beeldbank
De monitor Waarde van Cultuur brengt de ontwikkelingen binnen de Brabantse cultuursector in beeld en voorziet bestuurders en beleidsmakers van munitie bij het bepalen van hun koers. Als Hoofd van de afdeling Cultuur bij de gemeente ’s-Hertogenbosch maakt Jeroen van der Zweth dankbaar gebruik van de inzichten uit de monitor, al blijft er nog genoeg te wensen over. “Ik zou graag nog een spade dieper gaan.”
Ambities genoeg in de hoofdstad van de provincie Noord-Brabant. Den Bosch profileert zichzelf graag als dé cultuurstad van het zuiden en heeft daarnaast – als zelfbenoemde ‘toonaangevende datastad’ – de nodige ambities als het gaat om de inzet van data bij het vormgeven van gemeentelijk beleid.
Toetssteen
Op het snijvlak van die ontwikkeling is de monitor Waarde van Cultuur vanzelfsprekend een erg welkome aanvulling, vertelt Van der Zweth. “Als gemeente zijn we altijd benieuwd naar de culturele, sociale en economische impact van de subsidies die wij als gemeente verstrekken. Dat is in de praktijk nog best een uitdaging. Wat zijn nou de juiste gegevens en indicatoren die bij die vraag horen? Tegelijkertijd wil je de lokale cultuursector zo min mogelijk opzadelen met bureaucratie en extra administratieve lasten. In dat licht vind ik Waarde van Cultuur een heel interessant instrument; het zegt op een aantal onderdelen echt iets over de impact die je genereert en vormt in die zin een toetssteen voor ons beleid."
"Ik vind de Waarde van cultuur een heel interessant instrument; het zegt op een aantal onderdelen echt iets over de impact die je genereert en vormt in die zin een toetssteen voor ons beleid."
Brabantstad
Bovendien zegt deze monitor in bredere zin zinnige dingen over de Brabantse cultuursector, vervolgt Van der Zweth. “In de monitor worden vooral de verschillen tussen de B5-steden – Den Bosch, Tilburg, Eindhoven, Helmond en Breda – uitgelicht, maar het zegt mij vooral dat de steden in Brabantstad enorm complementair blijken te zijn als het gaat om het culturele aanbod in de provincie. Bovendien is de infrastructuur tussen de steden heel goed, elke stad is goed bereikbaar. Een mooie schaal dus, die Brabantstad in artistiek en commercieel opzicht allerlei kansen biedt.”
Kwalitatief verrijken
Tegelijkertijd blijft er voor een stad als Den Bosch nog genoeg te wensen over, vervolgt Van der Zweth. “Om écht zicht te krijgen op de impact op lokaal niveau zou ik graag nog een spade dieper gaan. Zo zit er nu wel een sociaal deel in de monitor, maar dat geeft nog geen inzicht hoe cultuur bijdraagt aan het welzijn van inwoners. Dat vraagt overigens niet alleen om cijfers, maar ook het verhaal daarachter.”
“In die zin zou het mooi zijn als het onderzoek kwalitatief verder verrijkt zou kunnen worden. Ook interessant is de economische invalshoek in bredere zin. In hoeverre dragen onze culturele voorzieningen concreet bij aan een sterker vestigingsklimaat? Cultuur gaat in de eerste plaats uiteraard over artistieke waarde, maar een onderscheidend en gevarieerd cultureel aanbod zorgt er ook voor dat meer bedrijven onze stad weten te vinden. Ik zou het wel interessant vinden om daar nog meer over te weten te komen.”
“Om écht zicht te krijgen op de impact op lokaal niveau zou ik graag nog een spade dieper gaan. Zo zit er nu wel een sociaal deel in de monitor, maar dat geeft nog geen inzicht hoe cultuur bijdraagt aan het welzijn van inwoners.”
Online aanbod
Verder is Van der Zweth bijvoorbeeld ook benieuwd naar meer gegevens over nieuwe stromingen als dance en urban. “De onderzoekers erkennen zelf ook dat deze ‘nieuwere’ culturele vormen hun weg nog niet hebben gevonden naar deze peiling. Voor ons zou het zeker interessant zijn om daar volgende keer meer over te horen, juist ook omdat dit soort stromingen in opkomst extra kwetsbaar zijn in hun ontwikkeling.”
Ook zou Van der Zweth graag meer willen weten over online activiteiten. “Zeker nu het online cultuuraanbod tijdens de coronacrisis flink is gegroeid, zou ik wel benieuwd zijn naar in hoeverre deze trend doorzet. Blijft het hoogstens bij een hybride model, waarbij je een concert bijvoorbeeld ook live online kunt bekijken? Of gaan culturele organisaties nu ook echt structureel nieuw online aanbod ontwikkelen, waardoor er een hele nieuwe culturele ruimte ontstaat? Inzetten op transitie en vernieuwing is volgens mij wel nodig, want corona en de schade die dit oplevert zijn zeker nog niet voorbij. Het zou interessant zijn om dit soort trends en ontwikkelingen nog meer terug te zien in de monitor.”
Data voor beleid
Den Bosch heeft volgens Van der Zweth flinke ambities om steeds meer met data te doen als basis voor beleid. Binnen het culturele domein kan dat nog beter, denkt hij. “Ik moet bekennen dat we de monitor, hoe nuttig en interessant ook, nog te weinig gebruiken als basis voor het ontwikkelen van concreet beleid, van concrete acties. Bij de plaatselijke politiek staat de monitor denk ik ook nog onvoldoende op het netvlies. Als afdeling zouden we de monitor nog veel nadrukkelijker onder de aandacht kunnen brengen denk ik, juist ook gezien alle lopende discussies in Den Bosch over de impact en de doelmatigheid van gemeentelijke subsidies.”
“Dat hangt denk ik ook samen met de ontsluiting van de data; als je de bevindingen uit de monitor ook op een aantrekkelijke manier digitaal zou kunnen presenteren, zou dat zeker helpen om de politiek beter te bereiken. En verder zouden de data zoals gezegd zeker nog verrijkt kunnen worden.”
Dieper lokaal inzicht
In dit opzicht kijkt de gemeente ’s-Hertogenbosch met belangstelling naar Tilburg, vertelt Van der Zweth. “Tilburg is denk ik wel wat verder als het gaat om de vraag hoe je deze monitor zou kunnen inzetten voor het vormen van beleid. Daartoe stellen ze een lokale afgeleide van Waarde van Cultuur op, waarbij specifiek wordt ingezoomd op de data voor Tilburg en wat je dan precies ziet. Dat diepere inzicht zou ik voor Den Bosch ook wel willen creëren.”
"Als je de bevindingen uit de monitor ook op een aantrekkelijke manier digitaal zou kunnen presenteren, zou dat zeker helpen om de politiek beter te bereiken."
Visitatiecommissie
“Als je de Bossche gegevens uit de monitor zou kunnen combineren met de bevindingen van een visitatiecommissie die de stad eens per jaar of eens in de twee jaar bezoekt, dan levert dat denk ik een heel rijk beeld op van de staat van de lokale cultuursector. Je kunt wel sec cijfers naar de raad sturen, maar uiteindelijk gaat het zoals gezegd om het verhaal áchter de cijfers. Die kwalitatieve duiding, daar ligt volgens mij zeker nog een kans om de WvC-data te verrijken. Verder zou ik wel benieuwd zijn naar praktijkvoorbeelden. Wat doen andere steden bijvoorbeeld om specifieke doelgroepen – zoals jongeren – beter te bereiken? Het zou interessant kunnen zijn om dat in de monitor terug te lezen en zo het beleid te voeden.”
“Je ziet dat andere provincies en regio’s inmiddels soortgelijke initiatieven ontplooien. Hét bewijs dat Noord-Brabant met deze monitor vooroploopt in Nederland.”
Nuttig instrument
Al met al is Waarde van Cultuur een erg nuttig instrument, benadrukt Van der Zweth. “Je ziet dat andere provincies en regio’s inmiddels soortgelijke initiatieven ontplooien. Hét bewijs dat Noord-Brabant met deze monitor vooroploopt in Nederland.”
