“Ik wil jongeren laten zien dat kunst en cultuur toegankelijk kunnen zijn voor iedereen”
In gesprek met Daisy Roefs, stadskunstenaar van Helmond
Gemeenschappen, organisaties en culturele disciplines met elkaar verbinden – dat zocht de gemeente Helmond in een nieuwe stadskunstenaar. Ze vonden een ideale kandidaat in Daisy Roefs, die gevoelige maatschappelijke onderwerpen aansnijdt met haar unieke activistische fotografie. Nu ze benoemd is, wil ze een nieuwe generatie makers een plek geven in Helmond: “Ik wil jongeren een podium bieden waar ze zichzelf kunnen uitdrukken en samen kunnen komen om te creëren en te leren."
Van kapper naar kunstenaar
Hoewel Daisy al vanaf jonge leeftijd bezig was met verschillende creatieve velden, ontdekte ze haar passie pas later. “Toen ik jonger was ben ik het kappersvak in gegaan, maar wist al snel dat dit niet was wat ik de rest van mijn leven wilde doen. Tegelijkertijd wist ik ook niet wat ik dan wél wilde.” Ze vond uiteindelijk richting in een opleiding voor mode- en fotostyling. Op aanraden van haar docenten ontwikkelde ze haar talent verder op kunstacademie St. Joost in Breda, waar ze documentairefotografie studeerde. “Ik ben altijd erg geïnteresseerd geweest in verhalen van mensen. Wat beweegt hen? Wat voor verhalen zitten erachter? Wat is hun culturele achtergrond? Voor het eerst in mijn leven voelde ik dat dit echt was wat ik wilde doen.”
Daisy’s interesse in mensen en cultuur leidde haar naar bijzondere projecten, waaronder het fotograferen van inheemse groepen in Suriname. “Het was een eye-opener om te zien hoeveel privileges ik heb als witte persoon en maker. Ik realiseerde me dat ik iets wilde vertellen over andere culturen, maar ook dat die cultuur niet van mij is. Daardoor liep ik tegen veel dingen aan, en dat heeft mij doen besluiten: ik moet gewoon mijn eigen verhaal vertellen. Pas toen ik daar overheen stapte, ging het ergens over en kon ik ook maatschappelijke thema’s aankaarten.”
Daisy Roefs
is esthetisch activist: ze gebruikt fashion-fotografie om verhalen te vertellen over maatschappelijke onderwerpen. Ze is de stadskunstenaar van Helmond voor 2024-2025.
Taboes doorbreken
Voor de gemeente Helmond werkte Daisy vorig jaar al aan het fotoproject Doe normaal, dan doe je al gek genoeg, waarin ze Helmondse mensen portretteerde over thema’s als identiteit, mentale gezondheid, vluchtelingen en verslaving. Toen de gemeente daarna een open call plaatste voor een nieuwe stadskunstenaar, leek dit Daisy op haar lijf geschreven: “Ik wil iets bijdragen aan de gemeenschap, vooral door taboes rondom thema's zoals mentale gezondheid en armoede te doorbreken." In mei 2024 werden Daisy’s werk en ideeën uit tien inzendingen geselecteerd.
Een plek voor de nieuwe generatie
Als stadskunstenaar wil Daisy een creatief platform ontwikkelen: een fysieke plek in Helmond waar jongeren kunnen samenkomen, dingen kunnen maken, met elkaar kunnen sparren. "Ik heb zelf op jonge leeftijd weinig cultuur en creativiteit ervaren; mijn ouders waren niet creatief en ik had geen toegang tot culturele activiteiten. Ik wil jongeren laten zien dat kunst en cultuur toegankelijk kunnen zijn voor iedereen.” Die toegankelijkheid is belangrijk – 17 procent van de Brabanders die de afgelopen twaalf maanden geen cultuur beoefenden, deden dit omdat ze er geen geld voor hadden*. Onder jongeren is dit percentage nog hoger.
Wat Daisy uit kunst haalt, gunt ze de nieuwe generatie ook. “Kunst en cultuur hebben mijn blik op de wereld verbreed, en me geleerd om kritisch naar mezelf en mijn achtergrond te kijken. Kunst biedt me de mogelijkheid om verbinding te maken met anderen op manieren die niet altijd over te brengen zijn met woorden alléén.”
Ook het samenbrengen van oudere en gevestigde makers met de jongeren vindt Daisy belangrijk. "Het is waardevol om deze groepen met elkaar te verbinden, zodat ze van elkaar kunnen leren. De ervaring en wijsheid van de oudere makers kunnen komen zo samen met de frisse, nieuwe perspectieven van de jongeren. Dit probeer ik te realiseren binnen het creatieve platform en in de kunstworkshops die ik geef op scholen. Ook in de verhalen die ik in Helmond verzamel rondom maatschappelijke thematieken, zoek ik steeds naar een mix van jong en oud."
“Het is belangrijk dat jongeren zich gehoord en gezien voelen in een wereld die vaak door oudere generaties voor hen wordt vormgegeven.”
In gesprek via kunst
Op dit moment werkt Daisy voor het platform samen met veertien jongeren tussen de 18 en 25 jaar. Deze jongeren hebben vaak al een baan of zitten op een creatieve opleiding, en willen hun creatieve passie naast hun dagelijkse bezigheden voortzetten. Daarnaast vindt ze jongeren die aan het platform willen deelnemen tijdens de workshops die ze geeft op scholen. “Daar daag ik jongeren uit om iets over hun eigen identiteit te maken of te vertellen. Ze stellen zich superkwetsbaar op en komen met verhalen waar ze echt mee zitten.”
Daisy’s ondersteuning voor jonge makers gaat dus niet alleen om het maken van kunst, maar ook om zelfexpressie en verbinding. “Ik vind het belangrijk om aan jongeren te laten zien dat je niet alles alleen hoeft op te lossen. Daar kun je gesprekken over voeren, met elkaar en ook via kunst.” Zo geeft kunst je een stem, en dat is heel belangrijk voor de groep mensen waar Daisy mee werkt: "Het is belangrijk dat jongeren zich gehoord en gezien voelen in een wereld die vaak door oudere generaties voor hen wordt vormgegeven."
De wereld door de lens van kunst bekijken heeft verder zijn voordelen. “Door creatief te zijn, leer je makkelijker oplossingen te vinden voor problemen en sta je meer open voor wat er om je heen gebeurt. Kunst laat je zien dat er vaak meer schuilt achter wat je in eerste instantie ziet. Als je dat leert begrijpen, krijg je een kijk op het leven die je verder kan helpen.” Brabantse jongeren die al cultuur beoefenen, zien dit ook – 1 op de 3 geeft aan dat ze dit (mede) doen voor persoonlijke ontwikkeling*.
Uitdagingen en ambities
Als stadskunstenaar komt Daisy verschillende uitdagingen tegen. “In het begin kwam er veel op me af. Organisaties verwachten veel, en het is soms lastig om ‘nee’ te zeggen.” Ook blijkt het soms pittig om jongeren te betrekken. Brabantse jongeren vinden het bezoeken en beoefenen van cultuur, meer dan andere leeftijdsgroepen, een belangrijk onderdeel van hun leven*, maar hebben er niet altijd tijd voor. Daisy geeft aan dat jongeren vaak veel verplichtingen hebben binnen én buiten het onderwijs. Volgens de cijfers is tijdsgebrek niet alleen een issue voor de jongere generatie: van alle Brabanders die geen cultuur beoefenen, ligt dat bij bijna 1 op de 3 aan tijdsgebrek*.
Daisy heeft nog veel ambities met het platform: “Ik wil dat jongeren zich eigenaar voelen van het platform en dat het een blijvende impact heeft op hun leven en de gemeenschap. Het is belangrijk dat het platform laagdrempelig is en dat jongeren zelf de vorm en inhoud ervan bepalen. Ik ben in principe voor een jaar de stadskunstenaar van Helmond. In december ga ik samen met de gemeente kijken of we er nog een jaar aan kunnen plakken om het platform door te ontwikkelen, zodat het kan blijven groeien en hopelijk uitgroeit tot een vaste waarde in de Helmondse gemeenschap.”
Wil je meer weten over jongeren en cultuur? Lees dan ook het artikel over ons onderzoek in de gemeente Helmond.
Interview door Rosamare van Dijk en Karin du Long
Alle foto's in het artikel komen uit Daisy's fotoserie Doe normaal, dan doe je al gek genoeg.
drs. Karin du Long
Karin is adviseur-onderzoeker bij Het PON & Telos. Ze zoekt naar creatieve manieren om opdrachten te vertalen naar concrete doelen en onderzoeksvragen; daarbij zet ze het liefst vernieuwende onderzoeksmethoden in.
Rosamare van Dijk MA
Rosamare is adviseur-onderzoeker bij Het PON & Telos, waar ze wil helpen om een brug te vormen tussen kennis, samenleving en beleid rondom complexe vraagstukken zoals cultuur.