Vertrouwen: brandstof voor de samenleving!
In de relatie tussen mensen onderling, maar ook tussen mensen en de overheid, speelt vertrouwen een belangrijke rol. Samen leven vereist dat je kunt bouwen op de ander. Dat afspraken worden nagekomen, dat de ander doet wat beloofd is en dat er rekening wordt gehouden met jou en jouw belangen. Vertrouwen voorkomt dat groepen tegenover elkaar komen te staan of dat mensen in de verdrukking komen.
Afgelopen week kwam er een belangrijk rapport uit van het Sociaal Cultureel Planbureau over de ontwikkeling van sociale cohesie in ons land. Mede naar aanleiding van vragen over de veranderende bevolkingssamenstelling heeft het planbureau de ontwikkeling van onder meer ons sociale vertrouwen op een rij gezet en geprobeerd een beeld te schetsen van mogelijke ontwikkelingen in de toekomst. Het algemene beeld: het vertrouwen in Nederland is stabiel hoog, maar fragiel. Zeker tussen groepen zijn er grote verschillen en onbekend maakt onbemind. De toenemende ‘gescheidenheid van leefwerelden’ draagt niet bij aan samenwerking en vertrouwen.
Vertrouwen is – meer nog dan een relationeel smeermiddel – een voorwaarde voor vooruitgang. Het is brandstof voor de samenleving. Waar vertrouwen en sociale cohesie heerst voelen mensen zich veiliger, zijn mensen minder eenzaam, steunen mensen elkaar en zijn ze weerbaarder tegen sociale problemen. Het meest direct zie je dat in onze economie: zonder consumentenvertrouwen besteden mensen minder, terwijl de feitelijke situatie daar wellicht niet eens aanleiding toe geeft. Het is een inschatting die mensen maken: Hoe gaat het met het land en hoe schat ik mijn eigen situatie in? Een inschatting die een sterke invloed heeft op het eigen handelen.
Het SCP draagt ook enkele perspectieven aan voor beleid, zoals het bevorderen van duidelijkere en simpelere toegang tot instituties en het verhogen van transparantie. Het is daarbij belangrijk dat mensen het gevoel hebben dat de overheid weet wat hen bezighoudt, dat zij gehoord worden en dat ze betrokken worden bij oplossingen voor de problemen in de samenleving. Lokaal maatwerk is nodig om mensen met elkaar in contact te brengen en te zorgen voor schone, groene en veilige openbare ruimtes waar iedereen zich prettig voelt. En ontmoeting tussen verschillende groepen mensen kan meer en beter georganiseerd worden – ook op school en op het werk.
In dit magazine zijn daarvan mooie voorbeelden te vinden, naast artikelen waarin de veelzijdigheid van het begrip vertrouwen goed naar voren komt. We sluiten af met een praktische handreiking voor bestuur en beleid, inclusief tien gouden vertrouwensregels.
Hartelijke groet, Patrick Vermeulen
Patrick Vermeulen directeur-bestuurder van Het PON & Telos