Boek 'Een ander land'
Ter ere van ons 75 jarig bestaan schreven we, samen met een aantal externe auteurs, het boek 'Een ander land'. Over de oprechte en maniakale zoektocht naar de kracht van verschillen, van de nuance, van de groep en het individu.
Tekst: Joost Peters Foto: Nationale Beeldbank
In Nederland zijn we gezonder, rijker en zelfs gelukkiger dan ooit. Tegelijkertijd staat onze voorspoed onder druk. Opeenvolgende crises hebben de structurele zwaktes in onze samenleving genadeloos blootgelegd en het vertrouwen in de overheid aangetast. In de essaybundel Een ander land. Pleidooi voor een duurzame samenleving, die onlangs verscheen ter gelegenheid van ons 75-jarig bestaan, gaan diverse auteurs (onder redactie van Patrick Vermeulen en Chris van Koppen) vanuit verschillende invalshoeken op zoek naar een nieuw normatief fundament voor een vitale samenleving.
In de inleiding schetsen Susanne Agterbosch (plaatsvervangend directeur Het PON & Telos) en Patrick Vermeulen (directeur-bestuurder Het PON & Telos) de contouren van ons land. Met de enorme kracht die in gemeenschappen besloten zit, maar ook de zwaktes van onze samenleving. Als we een betere wereld willen zullen we vragen moeten stellen. Over hoe het (net) anders kan. Vragen die ze ook aan andere auteurs hebben gesteld. Niet dat alles anders moet, want veel van wat we hebben opgebouwd is waardevol. Het is een zoektocht naar de vervolgserie waar je op hoopt: een herkenbaar, maar ook een ander land.
Deel 1: Ecologie
In het eerste deel, over Ecologie, schetst Frederike Praasterink (Lector Future Food Systems aan de HAS Hogeschool) de contouren van een ander ‘voedselland’, waarin een fundamentele transitie van ons voedselsysteem zorgt voor een nieuwe balans tussen mens, landbouw en natuur.
Wytske Versteeg (schrijver en politicoloog) en Peter Pelzer (universitair docent Planologie en Stedelijke Toekomst) gaan in hun essay Gegronde verbeelding in op het ‘landschap van de toekomst’. De ruimtelijke inrichting van Nederland kan volgens hen niet los worden gezien van onze ecologische omgeving en de bodem waarop we leven; we moeten ons leven letterlijk meer gronden.
Joks Janssen (onder meer adviseur-onderzoeker bij Het PON & Telos) beschrijft in zijn bijdrage De cirkel rond!? hoe steeds meer boeren op de zandgronden ontdekken dat historische landbouwsystemen inspiratie bieden voor de toekomst. Met als lonkend perspectief: een in sociaaleconomisch en ecologisch opzicht veel rijker boerenland.
Deel 2: Economie
In haar essay Is Nederland op weg naar een welzijnseconomie? gaat hoogleraar Welzijnseconomie Nicky Pouw in op de groeiende noodzaak om onze economie anders in te richten; een duurzamere, sociaal rechtvaardigere economie die niet langer koerst op groei, maar op welzijn.
Onderzoeker Sanne Paenen (Het PON & Telos) en John Dagevos (oud-directeur van Telos) houden in hun bijdrage Kenterend getij een pleidooi voor een ander, gelijker en welvarender land, met een centrale plek voor ‘brede welvaart’. Ze beschrijven een toekomstbestendige, duurzame samenleving, waarin sociale rechtvaardigheid het centrale vertrekpunt vormt.
Deel 3: Samenleving
Cultuurpsycholoog Jos van der Lans maakt duidelijk waarom samenlevingsopbouw opnieuw noodzakelijk is geworden. Na meer dan drie decennia neoliberale dominantie, bedrijfsmatige ordening en marktwerking, moet er volgens hem weer meer ruimte komen voor de buitenwereld, voor burgerkracht, voor het collectief, voor samenwerken en verbinding.
In hun bijdrage Ode aan de hoeder van het gedeeld belanggaan onderzoekers Mariëlle Blanken (adviseur-onderzoeker Het PON & Telos) en Ellen Dingemans (postdoctoraal onderzoeker Tilburg University) in op de cruciale rol van gemeenten in ons sociale systeem. Natuurlijk in het uitvoeren van beleid, maar misschien nog wel belangrijker: in het zorg dragen voor de aanwezigheid van morele waarden als vrijheid, gelijkwaardigheid en solidariteit. Individuele vrijheid kan immers enkel bestaan bij de gratie van collectieve verantwoordelijkheid.
Politicoloog en schrijver Kiza Magendane maakt in zijn essay Naar een toekomst waar alle burgers bruggenbouwers zijn het belang duidelijk van informele tussenruimtes – waar burgers uit van elkaar verwijderde gemeenschappen elkaar op een natuurlijke manier kunnen treffen – en van bruggenbouwers: mensen die verschillende belevingswerelden aan elkaar kunnen verbinden, over culturele en klassenverschillen heen.
Slotbeschouwing
In de slotbeschouwing Het regent op de gloeiende plaat maakt socioloog/futurist Tessa Cramer ten slotte duidelijk dat er, om de grote economische, ecologische en sociaal-culturele thema’s te kunnen beïnvloeden, dringend meer aandacht nodig is voor onze vaardigheid om verandering in gang te zetten. Want we kunnen de toekomst weliswaar niet controleren of vastleggen, maar wat we wél kunnen veranderen is vandaag.
