Drie kwart eeuw van grote vragen stellen

75 jaar geleden is Het PON – het Provinciaal Opbouworgaan Noord-Brabant – opgericht om Brabant na de Tweede Wereldoorlog weer op te bouwen op ‘materieel, fysiek en moreel gebied’. Toen al zochten we blijkbaar naar een balans in economie, ecologie en sociale ontwikkeling. De eerste directeur Piet van Loon werd door een chauffeur naar alle uithoeken van Brabant gereden om sociale organisaties en verenigingen te ondersteunen. Als Sinterklaas, maar dan met geld. Hij was een graag geziene gast. De geschiedenis van Het PON is uitgebreid vastgelegd in een boek dat uitkwam bij ons 50-jarig bestaan. Inmiddels hebben we daar nieuwe hoofdstukken aan toegevoegd. Onze werkzaamheden zijn verschoven van opbouwwerk naar het uitvoeren van sociaal maatschappelijk onderzoek en advies in heel Nederland. Maar nog steeds zien we het als onze missie om daarmee bij te dragen aan een goede samenlevingsopbouw. Gericht op duurzame ontwikkeling en kwaliteit van leven. Waarbij we het mensperspectief nooit uit het oog verliezen.

Sinds 2020 zijn we samengegaan met Telos, het Brabants centrum voor Duurzame ontwikkeling. Telos is bijna 25 jaar geleden opgericht om duurzame ontwikkeling hanteerbaar te maken. Oprichters waren de Universiteit van Tilburg, de Provincie Noord-Brabant en… Het PON. Het was het product van de discussie die eind jaren 90 gevoerd werd over hoe Brabant er in 2050 uit zou moeten zien. Vastgelegd in het Manifest Brabant 2050. Wat voor Brabant willen we eigenlijk zijn was toen de vraag. Inmiddels werken we voor overheden en organisaties in heel Nederland en zelfs daarbuiten, maar de vraag naar duurzame ontwikkeling en kwaliteit van samenleven houdt ons nog steeds volop bezig.

In 75 jaar is natuurlijk veel gebeurd. Wie 75 jaar geleden inwoner was van Nederland, leefde in een ander land dan het nu is. De welvaart die we hebben opgebouwd is groot. Nederland staat er op heel veel fronten beter voor dan ooit en er is op de wereld vrijwel geen betere plek om te leven. We zijn gezonder, worden ouder, rijker, leven meer in vrede en zijn zelfs steeds gelukkiger dan ooit. Tegelijkertijd staat onze voorspoed onder druk. Voor een deel door vraagstukken die over onze landsgrenzen heengaan, zoals de klimaatcrisis en (de gevolgen van) internationale conflicten. Voor een deel door vraagstukken die gaan over de inrichting van onze samenleving zelf. Niet iedereen kan mee of doet mee!

'Een ander land'

In het boek ‘Een ander land’, gaan we opnieuw op zoek naar hoe het anders en beter kan. Want Nederland is niet af en het verlangen naar een beter land voor iedereen is gelukkig niet gedoofd. De auteurs onderzoeken de mogelijkheden voor een vitale samenleving die gebruikmaakt van de veerkracht die besloten ligt in mensen en gemeenschappen. Resulterend in een betekenisvol economisch perspectief in een klimaatpositief Nederland.

Tijdens een feestelijke bijeenkomst mocht ik het eerste exemplaar uitreiken aan de Commissaris van de Koning in Noord-Brabant Ina Adema, die met een mooie reflectie de uitdagingen beschreef die voorliggen. En de standvastigheid die van bestuurders verlangd wordt om de grote transities goed te laten landen.

'Liberty Bell'

In de voorstelling Liberty Bell, die het zuid land speciaal voor ons schreef maakte we kennis met een politicus, op het toppunt van haar roem. Begonnen uit idealen, maar die door media, partij en kiezers – en misschien wel machtshonger - steeds verder is komen te staan van zichzelf. Over Liberty Bell schreven theatermakers Jorg van den Kiebook en Hidde Brouwers: In een tijd waarin polarisatie hoogtij viert, waarin ‘fake news’ een begrip is geworden en waarin wie het hardst schreeuwt ook het meest wordt gehoord, tonen we een personage dat zichzelf bevraagt en zichzelf het genoegen gunt van de twijfel. Een oprechte en maniakale zoektocht naar de kracht van verschillen, van de nuance, van de groep en het individu.

Dat we na 75 jaar nog steeds dit soort belangrijke vragen mogen stellen, vervult ons met trots en blijdschap. Als we een betere wereld willen ontwikkelen zullen we immers vragen moeten stellen: grote vragen bevattelijk maken en ons realiseren dat altijd alles anders kan. Niet dat alles anders móet, want veel van wat wij en onze voorouders hebben opgebouwd is waardevol. Met het zoeken naar antwoorden gaan we op zoek naar een nieuw verhaal voor ons land. Misschien wel de vervolgserie waar je op hoopt: een herkenbaar, maar ook een ander land.

Hartelijke groet, Patrick