Energietransitie voor Brabanders met een smalle beurs

Nederland gaat wonen zonder gas. Elektrisch koken, elektrisch rijden en onze huizen anders verwarmen. In het nieuw vast te stellen klimaatakkoord zal de weg daar naar toe worden uitgestippeld: met kaders voor samenwerking tussen overheden, bedrijven, wijken én huishoudens. Deze weg zal hoe dan ook lokaal zijn beslag moeten krijgen. Overal, bij alle huishoudens!

Maar wat als je niets hebt met duurzaamheid, niet veranderingsbereid bent of geen geld hebt om te investeren? In Nederland heeft 10% van de huishoudens een te hoge energierekening ten opzichte van het inkomen. Zij hebben moeite met het betalen van de energierekening. Daarnaast heeft zo’n 15 – 20% van de particuliere woningeigenaren beperkte financiële mogelijkheden.

Deze problematiek vraagt om een gecombineerde aanpak vanuit in ieder geval energiebeleid, het sociale domein (armoedebestrijding, sociale veerkracht) en het ruimtelijke domein. Daarom helpt het PON de Provincie Noord-Brabant en Enpuls met het opzetten van een pilot project.


Doel van deze pilot is om aan te sluiten bij gemeentelijke initiatieven. Om te leren van innovatieve aanpakken van energie­armoede en daarmee nieuwe producten, diensten en werkwijzen op te leveren. Daarnaast beoogt de pilot samenwerkingsverbanden en kennisdeling te stimuleren zodat succesvolle aanpakken breder toegepast kunnen worden.

Online vragenlijst Brabantse gemeenten

In het voorjaar van 2018 hebben we een eerste verkenning gedaan door middel van een vragenlijst onder de Brabantse gemeenten. Gevraagd is naar de gemeentelijke ambities en projecten op het thema energiearmoede. Uit de enquête komt duidelijk naar voren dat gemeenten met betrek­king tot het thema energiearmoede heel veel vragen hebben en behoefte aan samenwerking.

Werksessie Brabantse gemeenten

Vervolgens zijn we tijdens een werksessie met een aantal Brabantse gemeenten op zoek gegaan naar prioritaire leervragen en mogelijk bijpassende pilotprojecten. We zagen dat er nog relatief weinig projecten zijn waarin ‘energietransitie voor mensen met een smalle beurs’ de centrale opgave betreft. Ook hier kwam naar voren dat er veel behoefte is aan kennis(uitwisseling) en bewezen aanpakken. Vragen die leven hangen met elkaar samen, maar zijn grofweg in te delen in vijf categorieën:

  1. Doelgroep in kaart / doelgroep differentiatie
  2. Bereiken van de doelgroep (van WIE naar HOE)
  3. Interne organisatie: binnen de gemeentelijke organisatie
  4. Netwerksamenwerking met stakeholders
  5. Financiering voor de doelgroep

De problematiek begeeft zich voor een belangrijk deel op onontgonnen terrein. Het vraagt om maatwerk in aansluiting op de leefwereld van burgers, waar emoties er toe doen en vertrouwen cruciaal is. Daarnaast vraagt het om organisatorische inbedding op het snijvlak van energietransitie en het sociaal domein. Tenslotte vraagt het om samen- en medewerking van veel verschillende partijen, zoals energiebedrijven, netbeheerders, woningcorporaties, financiers, lokale gemeenschappen én bewoners.

Opzetten pilot project

Op basis van de werksessie is besloten om in de pilot de focus te leggen op gebiedsgerichte energieprojecten met (daaraan toegevoegd) een inclusiedoelstelling. De gemeenten Bernheze, Breda, Helmond, Son en Breugel en Tilburg hebben in de werksessie wijkgerichte projecten naar voren gebracht. In samenwerking met deze gemeenten zal de pilot verder worden uitgewerkt en worden (lokale)samenwerkingspartners - woningcorporatie, branchevereniging, energiecorporatie, huurdersvereniging, VVE of bijvoorbeeld een Stichting Welzijnswerk - nadrukkelijk betrokken. De pilot krijgt in het najaar van 2018 verder vorm.