“Zorg ervoor dat het met iederéén goed gaat”
Een interview over Brede welvaart in de regio met Stijn Steenbakkers, wethouder Economie en Brainport bij de gemeente Eindhoven
Door Joost Peters
Als wethouder voor (onder meer) Economie en Brainport bij de gemeente Eindhoven omarmt Stijn Steenbakkers brede welvaart als dé bril om naar de samenleving te kijken. Op initiatief van de gemeente gaan groepen inwoners nu aan de slag met de uitwerking van concrete maatregelen. “Brede welvaart komt van onderop.”
Waar de Nederlandse economie in het eerste kwartaal van 2021 een kleine krimp van een half procent liet zien, groeide Zuidoost-Brabant – geheel tegen de landelijke stroom in – met maar liefst 2 procent. Het zijn groeicijfers die Stijn Steenbakkers vanzelfsprekend goed doen, vertelt hij. “Brainport bewijst zich opnieuw als dé drijvende economische kracht van Nederland. Wat dat betreft liggen er hier in Zuidoost-Brabant enorm veel kansen. Maar, voeg ik er meteen aan toe: we moeten er wel voor zorgen dat die kansen zo breed mogelijk ‘landen’ in de regio. En dat het leven hier zo goed mogelijk is voor álle inwoners. Dat gaat dus verder dan economische groei alléén.”
Monitor Brede Welvaart
Die focus op brede welvaart kenmerkt het wethouderschap van Steenbakkers, die in mei 2018 begon in deze functie. “Afgelopen jaar hebben we nadrukkelijk de bestuurlijke keuze gemaakt om de toekomst van de stad en de regio te bekijken door de bril van brede welvaart. Hoe kunnen we iederéén laten profiteren van de successen die er hier onmiskenbaar zijn? Het uitspreken van die intentie heeft er in eerste instantie toe geleid dat Eindhoven – als eerste gemeente in Nederland – een lokale Monitor Brede Welvaart in het leven heeft geroepen, samen met het CBS. Hiermee borduren we voort op de landelijke Monitor Brede Welvaart. Wat gaat er al goed, en waar liggen nog aandachtspunten? Hetzelfde hebben we vervolgens gedaan voor alle 21 Brainport-gemeenten.
"We moeten er wel voor zorgen dat kansen zo breed mogelijk ‘landen’ in de regio. En dat het leven hier zo goed mogelijk is voor álle inwoners. Dat gaat dus verder dan economische groei alléén.”
Blik op Eindhoven: de verhalen áchter de cijfers
De belangrijkste uitdagingen voor de stad en voor de regio liggen volgens Steenbakkers onder meer op het vlak van armoede, volksgezondheid, laaggeletterdheid, en een prettige en veilige woonomgeving. Om te komen tot een concreet handelingsperspectief voor de stad, nam Eindhoven eerder dit jaar het initiatief voor een ambitieus vervolgtraject: Blik op Eindhoven, onder leiding van procesbegeleider Antoine Wintels (oud-collegevoorzitter van het Summa College in Eindhoven). In april van dit jaar werd een representatieve groep van tienduizend inwoners van Eindhoven per brief uitgenodigd om mee te praten over brede welvaart. Vele honderden mensen gaven gehoor aan die oproep, blikt Steenbakkers terug. “Op dertien plekken in de stad – van sportveld tot winkelcentrum, van bedrijventerrein tot school – konden mensen terecht om mee te praten over de toekomst van Eindhoven. Welke zorgen hebben ze? En wat zou er volgens hen concreet moeten gebeuren om welvaart daadwerkelijk breed te laten landen? Ons doel: de verhalen áchter de cijfers uit de Monitor naar boven halen.”
Vier centrale thema’s
Deze drukbezochte ‘burgertop’ leverde volgens Steenbakkers veel waardevolle input op. Uiteindelijk leidde dit tot de formulering van vier centrale thema’s: de stad van thuis in eigen buurt (voor schone en veilige buurten), de stad van kansen (voor gelijke kansen op bijvoorbeeld een betaalbare woning en een passende baan), de stad van samen (voor het bevorderen van sociale samenhang en het tegengaan van eenzaamheid), en de stad van groen en gezond (voor een gezonde en duurzame leefomgeving). Rondom elk thema werd vervolgens een zogenoemd ‘reisgezelschap’ samengesteld: een groep van zo’n tien tot vijftien inwoners die deze thema’s verder gaat uitwerken tijdens een reeks bijeenkomsten tussen juni en oktober.
Brainport Eindhoven (foto: Nationale Beeldbank)
Allianties smeden
Deze reisgezelschappen richten zich per thema op drie niveaus, verduidelijkt Steenbakkers. “Op het eerste, praktische niveau gaat het om de vraag welke maatregelen de stad op korte termijn zou kunnen nemen om brede welvaart te stimuleren. Welke allianties of samenwerkingsverbanden kunnen we smeden om op een heel concreet niveau werk te maken van bijvoorbeeld meer groen, een betere volksgezondheid en armoedebestrijding? Op tactisch niveau willen we vooral van de deelnemers horen wat ze de politieke partijen zouden willen meegeven bij het maken van nieuwe verkiezingsprogramma’s. Wat zijn de issues waarmee de politiek zich in het licht van brede welvaart bezig zou moeten houden? Ten slotte richten de reisgezelschappen zich, op meer strategisch niveau, op de langere termijn. Welke input zou je de gemeente willen meegeven bij het formuleren van een nieuwe stadsvisie? De bedoeling is dat de vier reisgezelschappen hun bevindingen uiteindelijk tijdens de Dutch Design Week, in oktober, aan de buitenwereld presenteren – als startschot voor de daadwerkelijke implementatie van brede welvaart.”
Energie in en rond de stad
Brede welvaart komt van onderop, benadrukt Steenbakkers. “Als bestuur en als college hebben we daarom van meet af aan gezegd: dit onderwerp is niet van het stadhuis, maar van de stad. Alleen zo kunnen we onze ambities omzetten in concrete actie. Je ziet nu ook al echt energie ontstaan in en rond de stad. Tekenend is het dat de afgelopen tijd al heel wat partijen – bedrijven, maatschappelijke organisaties en individuele inwoners – zich spontaan hebben aangeboden om mee te denken en mee te helpen. Ze willen graag iets terugdoen, horen we dan.”
“Het gevaar bestaat dat iedereen er straks net wat anders mee bedoelt. Wat is brede welvaart nou écht? Pas als er sprake is van een eensluidende definitie kan brede welvaart ook worden ingezet als sturingsinstrument."
Academische aandacht voor brede welvaart
In navolging van onder meer Eindhoven staat brede welvaart op dit moment op meerdere plekken in Nederland hoog op de maatschappelijke agenda. Daarin schuilt wel meteen ook een risico, schetst Steenbakkers. “Het gevaar bestaat dat iedereen er straks net wat anders mee bedoelt. Wat is brede welvaart nou écht? Pas als er sprake is van een eensluidende definitie kan brede welvaart ook worden ingezet als sturingsinstrument. Dat is meteen ook de ambitie die we hier in Eindhoven hebben uitgesproken: dat we brede welvaart uiteindelijk ook daadwerkelijk gaan inzetten als instrument om onze begroting te sturen.” Juist aan dit soort vragen kan de nieuwe Academische Werkplaats Brede Welvaart een belangrijke bijdrage leveren, denkt Steenbakkers. “Ik ben blij met deze academische aandacht vanuit Tilburg University – sowieso een belangrijke partner binnen Brainport – en Het PON & Telos. De werkplaats kan meer licht werpen op wat brede welvaart nou precies is, en hoe we dit in Nederland ook echt als sturingsinstrument kunnen inzetten; binnen de Brainportregio, maar ook daarbuiten.”
Rijnlands denken
Steenbakkers gelooft in brede welvaart als dé bril om naar de samenleving te kijken, benadrukt hij nogmaals. “De tijd dat we ons blindstaarden op economische groei is voorbij. Ik omarm graag het Rijnlandse denken: we doen het met elkaar, en zorgen er samen voor dat het met iederéén goed gaat. Vanuit die overtuiging ben ik dit werk gaan doen, en het doet me goed om te zien dat we als stad en als regio al zulke concrete stappen hebben weten te zetten.”
"De tijd dat we ons blindstaarden op economische groei is voorbij. Ik omarm graag het Rijnlandse denken: we doen het met elkaar, en zorgen er samen voor dat het met iederéén goed gaat."
