“We willen kennis laten werken voor Brabant”

Het is een term die je in bestuurlijke kringen steeds vaker hoort vallen: veeldeling. Daarbij gaat het om de zichtbare en minder zichtbare scheidslijnen in de samenleving: de toenemende kloof tussen arm en rijk, maar – daaruit voortvloeiend – bijvoorbeeld ook verschillen in de waarden die mensen belangrijk vinden en hun mate van zelfredzaamheid.

Welke kennisvragen leven er?

Op 14 september vond in Den Bosch de Kennistafel Verschillen in de Samenleving plaats. Doel van die bijeenkomst was vooral om met elkaar in gesprek te gaan en te inventariseren welke kennisvragen er rondom dit brede thema leven, schetst Natasja Wijnen. “Volgens planning komt de provincie in het eerste kwartaal van 2022 met een strategische kennisagenda, met als doel om te komen tot prikkelende en relevante kennisvragen voor de toekomst. In dit kader zijn we tijdens de eerste Kennistafel in gesprek gegaan over verschillen in de samenleving. Welke specifieke kennisvragen leven er binnen dit brede thema? En welke kennis hebben kennispartners, strategen en beleidsadviseurs nodig om daadwerkelijk uit de startblokken te komen?”

“Op tal van terreinen zie je dat de stellingen zich lijken te verharden. Denk maar aan de discussie rondom klimaatverandering en de noodzaak van maatregelen om de gevolgen daarvan in te dammen"

Toenemende polarisatie

Een onderwerp dat tijdens de kennistafel veel ter sprake kwam, is de toenemende polarisatie die in de samenleving lijkt te ontstaan, vertelt Anja van Hout. “Op tal van terreinen zie je dat de stellingen zich lijken te verharden. Denk maar aan de discussie rondom klimaatverandering en de noodzaak van maatregelen om de gevolgen daarvan in te dammen. Of neem de coronacrisis en de voor- en tegenstanders van vaccinatie; je ziet dat op zo’n dossier echt aparte groepen lijken te ontstaan binnen de samenleving. Maar een interessante vraag daarbij is dan wel: bestaat die polarisatie echt in deze mate, of wordt die misschien deels ook uitvergroot in bijvoorbeeld de media? In hoeverre is er daarbij sprake van een versterkend effect? En in hoeverre zou je de extremen aan de flanken wellicht kunnen bereiken via de stilzwijgende meerderheid die zich niet zo extreem uitspreekt? Iemand die pertinent tegen vaccinatie is, die ga je niet meer overtuigen. Maar je hebt ook een groep twijfelaars die nog wél te bereiken is. Dat zijn interessante vragen waar overheden mee aan de slag kunnen. Op die manier hopen we via de kennistafel vragen op te halen; niet om ze zelf te beantwoorden, maar om ze een plek te kunnen geven in de strategische kennisagenda.”

"Het zou zomaar kunnen dat we als overheid een beetje in onze eigen werkelijkheid leven: de mensen die de weg in het systeem weten te vinden komen er wel uit, maar een hoop mensen bereik je nog steeds niet"

Participatie

Zo kwamen er meer interessante vragen voorbij, vult Wijnen aan. “Luisteren we als overheid wel goed genoeg? Dat is ook een thema dat vaak voorbij kwam in de gesprekken. Vanuit de overheid worden allerlei participatieprocessen opgetuigd om ‘de samenleving’ maar zoveel mogelijk bij het beleid te betrekken. Maar in hoeverre lukt dat ook echt? Het zou zomaar kunnen dat we als overheid een beetje in onze eigen werkelijkheid leven: de mensen die de weg in het systeem weten te vinden komen er wel uit, maar een hoop mensen bereik je nog steeds niet. Je kunt je afvragen in hoeverre de leefwereld van mensen en de systeemwereld van de overheid überhaupt op elkaar aansluiten. Hoe breng je die systeemwereld en die leefwereld dichterbij elkaar? Is participatie in zijn huidige vorm eigenlijk wel een effectief instrument hiervoor? En welke eisen stelt het aan de overheid als je dit echt goed wil doen?” Verder leven er ook rondom het onderwerp data veel kennisvragen, schetst Van Hout. “Je hoort steeds vaker dat er verschillen zijn in de samenleving en dat ze steeds groter worden. Maar: is dat ook echt zo? Kun je dat hard maken? En met welke data dan precies? Ook dat is een vraag die leeft.”

Kijken met een andere blik

Uiteindelijk doel van de te realiseren strategische kennisagenda is om kennis beter te laten werken voor Brabant, vervolgt Van Hout. “Instituten als BrabantKennis, Brabant Advies en ook Het PON & Telos produceren enorm veel interessante kennis rondom dit soort vragen. Maar de gemiddelde ambtenaar of bestuurder heeft vaak helemaal geen tijd om al die rapporten te lezen. Hoe maak je al die kennis voor hen wat eenvoudiger toegankelijk? En hoe krijg je ze nieuwsgierig en geprikkeld en zorg je ervoor dat ze met een andere blik naar de werkelijkheid gaan kijken? Dat is waar de strategische kennisagenda voor bedoeld is.”