Academische Werkplaats (Be)sturen op Brede welvaart
Samen werken aan brede welvaart
Tekst: Joks Janssen & Lex Meijdam Foto: Nationale Beeldbank
In 2021 lanceerde Het PON & Telos samen met Tilburg University de Academische Werkplaats (Be)sturen op Brede Welvaart. Doel is om samen met praktijkpartners uit overheid en bedrijfsleven te onderzoeken hoe het perspectief van brede welvaart kan worden omgezet in concrete actie. Inmiddels krijgt de werkplaats steeds meer vorm, als onderdeel van een universiteitsbreed programma Brede Welvaart. Vier kennisthema’s geven richting aan het onderzoek dat universiteit en partners de komende jaren gaan uitvoeren.
Over de auteurs
dr. ir. Joks Janssen
Joks werkt als senior adviseur-onderzoeker bij Het PON & Telos en is hij als Professor of Practice verbonden aan Tilburg University en de Academische Werkplaats ‘Brede Welvaart in de regio’.
prof. dr. Lex Meijdam
Lex Meijdam is hoogleraar economie aan Tilburg University. Samen met Joks Janssen leidt hij de academische werkplaats (Be) Sturen op Brede Welvaart
De opdracht van de werkplaats
Brede welvaart als begrip maakt een stormachtige ontwikkeling door. Steeds meer overheden en bedrijven willen ermee aan de slag. Tegen de achtergrond van een verdiepende kloof tussen kansarm en kansrijk en een alsmaar versnellende klimaatverandering groeit het besef dat we breder moeten kijken naar welvaart. Met alleen een focus op financieel-economisch rendement komen we er niet. We moeten werken aan een economie die goed is voor iedereen én positief voor klimaat en biodiversiteit. Dat is gemakkelijk gezegd, maar hoe stuur je als bedrijf of overheid eigenlijk op het creëren van brede welvaart? Hoe kom je van 'buzz' woord naar breakthrough? Dát is de vraag die centraal staat in de Academische Werkplaats (Be)sturen op Brede Welvaart die Tilburg University samen met Het PON & Telos is gestart.
Hoe stuur je als bedrijf of overheid eigenlijk op het creëren van brede welvaart?
Gezamenlijke kennisontwikkeling
De gedachte achter de oprichting van de werkplaats is dat gezamenlijke kennisontwikkeling cruciaal is om echt stappen te zetten in het sturen op brede welvaart. Alleen ga je weliswaar sneller, maar samen kom je verder. Onderzoekers, beleidsmakers en ondernemers kunnen elkaar helpen bij de beantwoording van de vraag wat werkt, en wat niet. Door de ontwikkeling van instrumenten, inspiratie, het delen van ervaringen uit de praktijk en het smeden van coalities maken we sprongen voorwaarts. Het model van een Academische Werkplaats biedt een uitgelezen kans voor onderzoekers en samenwerkingspartners uit de praktijk om in volstrekte gelijkwaardigheid aan deze opgave te werken. Samen bepalen ze de kennisvragen, en voeren het onderzoek uit. Daarmee vervult de werkplaats een brugfunctie tussen wetenschap en praktijk. Het is een plek voor ontmoeting, leren en experiment.
De werkplaats vervult een brugfunctie tussen wetenschap en praktijk. Het is een plek voor ontmoeting, leren en experiment.
Bijdrage aan universiteitsbreed onderzoeksprogramma
Na de lancering van de werkplaats in het najaar van 2021, is hard gewerkt aan de opzet, structuur en een onderzoeksprogramma. Daarbij hebben de founding partners van de werkplaats een duw in de rug gekregen van het nieuwe strategisch plan van Tilburg University, dat inzet op een duurzame en inclusieve samenleving; op brede welvaart kortom. Tilburg University vat de kern van Brede Welvaart samen in een aantal samenhangende thema’s (energie en klimaat, inclusieve arbeidsmarkt, gezondheid en welzijn, armoede en ongelijkheid) die elk in een eigen werkplaats worden uitgewerkt. Alle werkplaatsen tezamen worden ondergebracht in een universiteitsbreed programma Brede Welvaart. Krachtenbundeling en kennisuitwisseling voor impact staat daarbij voorop. Met een extra financiële impuls ondersteunt het College van Bestuur de uitwerking van dit programma.
Ook de Academische Werkplaats (Be)sturen op Brede Welvaart heeft een plek gekregen in het universiteitsbrede programma. Samenwerking met de andere werkplaatsen maakt het mogelijk om vanuit een breed welvaartsperspectief de (dwars)verbanden tussen uiteenlopende maatschappelijke opgaven te doordenken. Brede welvaart is immers gericht op integraliteit, op een balans tussen fysiek, sociaal en economisch, nu en later, hier en elders. Zo weten we bijvoorbeeld dat de energietransitie niet slaagt zonder perspectief op een inclusieve arbeidsmarkt. Tekort aan technici voor de energietransitie werkt remmend voor de brede welvaart. Daarnaast kan door het verbinden van de energietransitie aan de gezondheidsopgave brede welvaartswinst worden geboekt. De energietransitie biedt een mooie kans om, samen met bewoners van kwetsbare wijken, aan een gezonde leefomgeving te werken. Maar hoe kun je dan een straat, buurt of wijk gezonder inrichten? Hoe versterk je de brede welvaart in de buurt? Dit soort vragen staan centraal in het universiteitsbrede programma. Door samenwerking tussen de werkplaatsen kunnen we lokaal en regionaal meer impact maken.
Door samenwerking tussen de werkplaatsen kunnen we lokaal en regionaal meer impact maken.
Eigen onderzoeksprogramma
Naast de bijdrage die de werkplaats (Be)sturen op Brede Welvaart aan het universiteitsbrede programma levert, voert ze ook een eigen onderzoeksprogramma uit. Vanuit het perspectief dat (be)sturen op brede welvaart vraagt om nieuwe instrumenten voor monitoring, accounting, financiering en samenwerking, zijn vier samenhangende kennisthema’s geformuleerd die de komende periode richting geven aan de samenwerking met partners en het onderzoek dat in werkplaats wordt uitgevoerd (zie figuur).
Zo is ‘impactmonitoring’ van belang voor bedrijven om hun impact op brede welvaart inzichtelijk te maken, op basis waarvan ze hun ondernemerschap voor een inclusieve en duurzame economie kunnen verbeteren. Die effecten krijgen een groter bereik wanneer meer bedrijven dat gelijktijdig doen. En omdat veel bedrijven – lokaal en regionaal – vaak samenwerken in ketens is het van belang om ook te kijken naar hoe gezamenlijk op brede welvaart kan worden gestuurd.
Concrete onderzoeksprojecten
De vier kennisthema’s vormen de inhoudelijke kapstok waaraan de komende periode meer concrete onderzoeksprojecten, innovatie- en fieldlabs en beleidsexperimenten worden ‘gehangen’. Deze projecten geven nadere uitwerking en invulling aan het thema en worden opgezet, ontwikkeld en uitgevoerd door de universiteit in nauwe samenwerking met betrokken praktijkpartners. Voor elk project wordt een coalitie op maat gesmeed, waarbij verschillende bronnen van onderzoeksfinanciering worden aangeboord. In het kader van de RegioDeal Midden-Brabant worden op dit moment de eerste projecten uitgewerkt en uitgevoerd. Het gaat onder meer om de inrichting van een Fieldlab Maatschappelijk Duurzame Logistiek en een project dat zich richt op verbetering van de duurzame bedrijfsvoering in het MKB. Daarmee zet de Academische Werkplaats Brede Welvaart de stap van ambitie naar actie, van theorie naar praktijk!
Interesse?
Heb je interesse in het onderzoek of de activiteiten van de Academische Werkplaats (Be)sturen op Brede Welvaart? Neem dan contact op met Lex Meijdam en Joks Janssen (Academisch Trekkers) of Michelle te Veldhuis (projectmanager).
